Είκοσι χρόνια μετά, ακόμη θυμόμαστε.
Του Δημητρίου Τάκου.
Δύο δεκαετίες πέρασαν από την ημέρα που ο κόσμος έμελλε να αλλάξει για πάντα. Όταν ένα πρωινό του Σεπτέμβρη, μία Τρίτη σαν τις άλλες, δύο αεροπλάνα διαδοχικά έπεσαν πάνω στους Δίδυμους Πύργους, ένα τρίτο στη μία πλευρά του πενταγώνου και ένα τέταρτο συγκρούστηκε στην Πενσυλβάνια, αφού οι επιβάτες εξεγέρθηκαν των αεροπειρατών, αποτρέποντας ένα τέταρτο χτύπημα. Είκοσι χρόνια πέρασαν, από εκείνη την ημέρα, όπου σκοτώθηκαν 3.000 άνθρωποι και χιλιάδες άλλοι τραμαυτίστηκαν. Συντρίμμια, στάχτες και φωτιές έπεφταν από τον ουρανό, άτομα μιλούσαν στο τηλέφωνο με τους αγαπημένυος τους όντας εγκλωβισμένοι σε ψηλούς ορόφους, άλλοι έτρεχαν στον δρόμο ξέροντας πως τα άτομα που νοιάζονταν ήταν στους ορόφους όπου πλέον είχαν καταστραφεί. Σειρήνες, πυροσβέστες, τραυματιοφορείς, περιπολικά, διασώστες, δημοσιογράφοι. Κραυγές, κλάματα, ουρλιαχτά, τηλέφωνα που έβγαζαν τηλεφωνητή, όποιος στον πλανήτη είχε τηλεόραση, κοιτούσε αυτό το θέαμα. Δεν ήταν μία επίθεση, κατά των Ηνωμένων Πολιτειών. Ήταν μία επίθεση κατά όλο του κόσμου. Της δύσης και της Ανατολής, του πολιτισμένου, του ανθρωπιστικού, του ελεύθερου και δημοκρατικού συνόλου.
Αν μονάχα προσπαθήσει κανείς να σκεφτεί τις χιλιάδες προσωπικές εμπειρίες των ανθρώπων εκεί, πως έζησαν τα γεγονόταν, τι σκέψεις έκαναν, τι ένιωθαν και πως αντέδρασαν, θα διαλυθεί σύντομα από την συνειδητοποίηση της πραγματικότητας. Πόσοι άραγε περίμεναν τους ανθρώπους τους να γυρίσουν, και δεν το έκαναν ποτέ; Πόσες κουβέντες αφέθηκαν στη μέση, νομίζοντας πως υπάρχει η ευχέρια να συνεχιστούν στο μεσημεριανό; Αν τίποτα άλλο, συνειδητοποίησαμε τουλάχιστον πόσο πολύτιμος είναι ο χρόνος και οι ευκαιρίες που μας δίνονται. Γιατί πάντα, υπάρχει το ενδεχόμενο, να μην υπάρξει επόμενη στιγμή.
Το ζήτημα με την τρομοκρατία δεν είναι πολιτικό. Δεν έχει μεριές και στρατόπεδα. Είναι ανθρωπιστικό, μία κρίση αξιών, μία επίθεση σε όλα εκείνα τα ιδανικά και τις μοραλιστικές ιδέες που έχτισαν τον πολιτισμό και που μας κάνουν ανθρώπους. Καθετί για το οποίο κανείς έχει σταθεί, νοιαστεί, αγαπήσει και φοβηθεί να χάσει, μπορεί να απειληθεί από την τρομοκρατία. Εκεί στοχεύει εξάλλου · τα όπλα της είναι το μίσος, ο φόβος και ο τρόμος. Άπαξ και αυτά, καταβάλλουν τους ανθρώπους, τα πάντα έχουν χαθεί και ο απάνθρωπος, ειδεχθής τρόπος επιβολής των λίγων στους πολλούς, έχει βασιλέψει.
Μεγαλώσαμε λοιπόν, βλέποντας, ακούγοντας και διαβάζοντας για τις εξελίξεις. Από το 2001, που κυρήχθηκε ο πόλεμος στον τρόμο (war on terror) την επέμβαση στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, την εξουδετέρωση του Osama Bin Laden, την σύλληψη των περισσοτέρων υπευθύνων για το τρομοκρατικό αυτό -μα και άλλα- χτύπημα, είχε έρθει ο καιρός για ένα τέλος. Και είκοσι χρόνια μετά, με την απόσυρση από το Αφγανιστάν να έχει ολοκληρωθεί, αναρωτιόμαστε όλοι: και τώρα τι; Η βία στη βία, ποτέ δεν ήταν η λύση. Η επέμβαση ήταν αναγκαία, ώστε τα άτομα που ήταν υπεύθυνα να έρθουν στη δικαιοσύνη. Περαιτέρω παραμονή στο Αφγανιστάν, δεν θα είχε όφελος σε κανέναν. Με τους Ταλιμπάν στην εξουσία, αρχίζει μία νέα εποχή εξελίξεων, δυστυχώς, προς το χειρότερο. Η περιοχή, έχοντας πλέον εξελιχθεί σε σκακιέρα πολιτικών εξελίξεων, θα είναι το μέρος όπου το παιχνίδι θα παίζεται για τα επόμενα είκοσι χρόνια. Και έτσι, όλα θα είναι όπως πριν. Τίποτα δεν θα έχει αλλάξει, γιατί ένας νέος κύκλος αίματος και καταστροφών είναι προ των πυλών.
Αν κάτι μάθαμε, είναι πως η τρομοκρατία δεν λύνεται με πυραύλους και όπλα. Δεν λύνεται με πόλεμο και χτυπήματα. Ναι, έτσι καταστέλλεται. Έτσι, δικαιώνονται τα θύματα και οι καρδιές όσων έμειναν πίσω. Έτσι, αποκαθιστάται η ισορροπία, το αίσθημα δικαίου στην κοινωνία. Το ζήτημα όμως είναι, να μην περιμένεις να συμβεί. Το χτύπημα στους Πύργους, ήταν ένα λάθος. Ένα λάθος που το βάρος στους ώμους έχουν, και όσοι δεν το απέτρεψαν. Αν συμβεί μία δεύτερη 11η Σεπτεμβρίου, το φταίξιμο θα είναι σε εμάς. Γιατί δεν αποδειχθήκαμε αρκετοί και ικανοί, για να γίνουμε καλύτεροι. Γιατί δεν μάθαμε από τα λάθη και δεν πετύχαμε, σε όσα οι προηγούμενοι δυσκολεύτηκαν. Κανείς δεν κατηγόρησε το μίσος και τον θυμό, κανείς όμως δεν περίμενε αυτά να λύσουν τα προβλήματα και τα θέματα που προκύπτουν.
Το είδαμε να συμβαίνει στη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Αυστρία. Το 2001 δεν ήταν η αρχή, μήτε το τέλος. Είχαν ακολουθήσει πριν, ακολούθησαν μετά, και θα συνεχίσουν να υφίστανται χτυπήματα. Και εφόσον η κρίση, είναι κρίση αξιών και ηθικής, περνάει από το χέρι του κάθε ανθρώπου. Εκεί, είναι που πραγματικά ακόμη και ένα άτομο μπορεί να επηρεάσει τον ρους των εξελίξεων και της ιστορίας. Δεν περιμένει κανείς, τον καθένα να σταματήσει μία επίθεση έμπρακτα. Δεν έχουν όλοι την θέση, την δυνατότητα, το κουράγιο και τα μέσα να το κάνουν. Δεν υπάρχει όμως, δικαιολογία για κάθε ανθρώπινο ον, που θέλει να σέβεται τους άλλους, ή τουλάχιστον εγωιστικά τον εαυτό του, και να μην πράξει το ελάχιστο · έστω για μία στιγμή, να απεμπλουτίσει την καρδιά του από το μίσος, την έχθρα, την προκατάληψη, την κακία και την δίψα για αίμα, και να το αφήσει να φύγει. Να προχωρήσει, να συγχωρέσει και να μην κοιτάξει πίσω στον θυμό του. Οι τρομοκράτες θα έρθουν, δεν θα πάψουν ποτέ να το κάνουν. Κάτι θα ξεφύγει από τα δίχτυα ασφαλείας και θα περάσει. Θύματα, οργή, δάκρυα, ιδρώτας, αίμα. Δεν είναι κάτι που δεν έχουμε ζήσει, κάτι που δεν έχουμε αντιμετωπίσει. Μπορεί να αλλάξουν τις ζωές μας με το μίσος και την έχθρα τους, ποτέ όμως δεν θα αλλάξουν τον πυρήνα μας · το ποιοι πραγματικά είμαστε, τα υλικά από τα οποία έχουμε χτιστεί, τα όσα μας ενώνουν και μας κάνουν ανθρώπους.
No day shall erase you from the memory of time, είναι γραμμένο στο μνημείο των θυμάτων και της επίθεσης, στο σημείο μηδέν. Καμία ημέρα δεν θα σας σβήσει από την μνήμη του χρόνου. Τα άτομα που εκείνη την ημέρα άφησαν την τελευταία τους πνοή, όσοι θυσιάστηκαν στην προσπάθειά τους να βοηθήσουν και όσοι έμειναν πίσω, κανείς τους δεν πήγε μάταια. Πάνω στους νεκρούς μας στεκόμαστε και υπερήφανα, χωρίς ποτέ να τους ξεχάσουμε, προσπαθούμε να κάνουμε τον κόσμο ένα καλύτερο μέρος. Αν όχι για εμάς, για αυτούς που θα έρθουν μετά. Σήμερα, είκοσι σχεδόν χρόνια μετά, ακόμη θυμόμαστε και αλίμονο αν ποτέ ξεχάσουμε. Η ικανότητά μας να λυπόμαστε για ανθρώπους που ουδέποτε γνωρίσαμε, είναι ένα από τα χαρακτηριστικά που μας καθιστά ανθρώπους. Γιατί, όταν συζητάμε για την τρομοκρατία, το χτύπημα δεν είναι κατά ενός λαού, μιας χώρας ή συγκεκριμένης πολιτικής. Είναι κατά των ανθρώπων, κατά της παγκόσμιας ανθρώπινης φυλής. Το 2001 δώσαμε υπόσχεση, να μην ξεχάσουμε ποτέ, να μην πάμε ήρεμα μέσα σε αυτή την καλή νύχτα, αλλά να αντισταθούμε κατά το φως που πεθαίνει. Ας κάνουμε σίγουρο, ότι ποτέ δεν θα λησμονήσουμε το παρελθόν μας και πάντα θα το θυμίζουμε σε αυτούς που έρχονται μετά. Γιατί έτσι, δεν θα κάνουμε τα ίδια λάθη, δεν θα πέσουμε σε παρόμοια σφάλματα, δεν θα χαθούμε στην προσπάθειά μας να επιβιώσουμε. Και έτσι, σε έναν τελικό απολογισμό, μετά από όσα ζήσαμε μαζί, αφού αντικρίσαμε την απόλυτη καταστροφή, την θλίψη, τον τρόμο, την μανία και την οργή, αφού είδαμε δύο δεκαετίες πολέμου και αστάθειας, θανάτου και θρήνου, θα μπορούμε να πούμε ότι τα καταφέραμε. Ίσως, αρχικά δειλά, να ισχυριστούμε πως από αυτή την κατάσταση, βγήκαμε, νιώθοντας λίγο παραπάνω άνθρωποι. Τότε, είναι που πραγματικά θα έχουμε νικήσει. Τότε, εκείνη την Τρίτη, κανείς δεν θα χάθηκε μάταια. Και εμείς, ακόμη, δεν θα έχουμε ξεχάσει.